Eğitim öğretim yılının 16 Haziran’da sona ermesiyle kimi çocuk tatili ailesiyle kimi de belli başlı yaz okullarında arkadaşları ve öğretmenleriyle geçiriyor. Otizmli çocuklar ise yaz döneminden daha fazla etkileniyor. Çünkü onların eğitim sürecinin kesilmesi gelişimlerine olumsuz yansıyabiliyor. Bu nedenle aileler yazın otizmli çocukları için eğitim kurumları aramaya başlıyor. Ancak bu kurumların bazıları hem sanıldığı kadar güvenilir değil hem de talep ettikleri meblağlarla aileleri maddi açıdan da yıpratıyor. İzmir Demokrasi Üniversitesi Eğitim Fakültesi Özel Eğitim Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Emre Ünlü, otizmde yaz akımı başladı diyerek, “Koç ya da spor mezunu ol, sosyal medyaya birkaç tane video at, 10-15 çocuğu topla, yaz kampı yap, ailelerinden yüklü para al, yoluna bak” şeklinde durumu özetledi. Doç. Dr. Ünlü, yaz aylarında otizmli çocukları rant kapısı olarak gören bu tarz yerlerin türediğine dikkat çekerek şunları söyledi:
UZMANLIKLARI VE DENEYİMLERİ YOK
“Özel gereksinimli çocuklarda eğitime ara vermek var olan kazanımların gerilemesine ya da yerinde saymasına neden oluyor. Bu sebeple de otistik çocuklarda yaz dönemi sıkıntılı geçiyor. İyi uygulamalarda uzman personelin gözetiminde harekete, spora, sanatsal etkinliklere dayalı içeriklerle otistik çocukların yaz dönemini daha etkin geçirmeleri sağlanabiliyor. Ancak yaz döneminin boşluğunu ve çok fazla çocuğun eğitime ihtiyaç duyduğunu bilen fırsatçılar, bunu ticari faaliyete çevirebiliyor. Buradaki sıkıntı, bu etkinlikleri başlatan kişilerin otizm hakkında uzmanlıkları ve deneyimlerinin olmaması. Haliyle burada o çocuklara yönelik olmayan yanlış uygulamalar yapılabiliyor.
PSİKOLOJİK SORUNLARA YOL AÇABİLİR
Alanında uzman ve tecrübeli kişilerden eğitim almayan otizmli çocuk gelişim göstermeyebilir, farklı ve istenmeyen davranışlar sergileyebilir, öfke nöbetleri geçirebilir ve agresifleşebilir. Ayrıca eğitimcinin nasıl bir eğitim metodu sergilediğini de bilmiyoruz. Bu psikolojik sorunlara neden olabileceği gibi fiziksel olarak da istismara ve etik ihlale neden olabilir.”
‘OTİZM BİLİNMEZLER DÜNYASIDIR’
Okulların kapalı olduğu yaz döneminde bu tarz durumların arttığını söyleyen Otizm Dernekleri Federasyonu Başkan Yardımcısı Tolga Gökçe, Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu (BESYO) mezunlarının herhangi bir deneyimi ya da uzmanlığı olmadan otizmli çocuklarla çalıştığını belirtti. Gökçe, her yöntemin her otizmli birey için doğru olmadığını vurgulayarak şöyle konuştu:
“3 çocukla çalışıp ayda 30 bin lira kazanma niyetiyle bu alana giriyorlar. Ancak otizm, bilinmezler dünyasıdır. Bu sebeple de suistimale açık. Bu alanda gerçekten çok ciddi paralar dönüyor ve bu aileleri maddi manevi yıpratıyor. Beden eğitimi ve spor mezunlarının da yapmış oldukları şey, ailelerin bu eksik yönlerini kullanmaları. Özellikle çalışan ebeveynler çocuklarını sabah bir eğitmene bırakmak durumunda kalabiliyor. Onlar da sabahtan akşama kadar çocuklarla dış ortamda çalışarak ailelerden günlük ücret alıyor.
GÜNDE BİN 500 LİRA İSTİYORLAR
Yaşam merkezi, yaz kampı ya da yaz okulu adı altında çalışan yerlerdeki günlük ücretler bin 500 liraya kadar çıkmış durumda. Kalitesi ve niteliğine göre değişmekle birlikte bin liranın altında çalışan yok. Geçtiğimiz haftalarda federasyonumuza gelen bir aile, BESYO mezunu bir öğretmenin kendilerinden aylık 25 bin lira talep ettiğini söyledi. Başka bir aile ise bu tarz bir kuruma ayda 40 bin lira ödüyor. Bu tarz yerler, ‘Otizmdeki tüm sorunları çözüyoruz, hallediyoruz, etkili eğitim veriyoruz’ gibi vaatlerle yalan üstüne bir düzen kuruyor.
ONLARCA DAVA VAR
Otizmli çocuğun öğrenme süreci diğer çocuklara benzemiyor. Öğretmen olduğunu söyleyen bazı kişiler, çocuklara bir şeyler öğretmek adına onlara istismar ve şiddet uygulayabiliyor. Biz bunların peşindeyiz. Federasyonumuzun bu şekilde takip ettiği onlarca dava var. Öte yandan ödül ceza sistemiyle çalışanlar var. Bu da yanlış. Bu sistem otizmli çocuklarda travmaya neden olur.”
AİLELER TAKİPÇİSİ OLSUN
Bu tarz yerlerin uzun süredir var olduğunu ama yaz dönemlerinde görünürlüğünün arttığını söyleyen Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Özel Eğitim Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Aydan Aydın da buralarda kimin çalıştığının belli olmadığını belirterek şunları söyledi:
“Bu işi yapacak kişilerin belli bir sertifikaya sahip olması gerekiyor. Ancak ne yazık ki buralarda alan dışı kişiler ve çoğunlukla öğrenciler çalıştırılıyor. Yani özel eğitim ya da psikoloji mezunu olmayan kişiler buralarda görev alabiliyor. Çocukları yaz okulu adı altında bir odaya kapatıp, ağzını koli bantlarıyla bağlayanlar bile var. İleri satış tekniklerini iyi bilen kişiler çocuğuna eğitim kurumu arayan aileleri ikna edebiliyor. Bu şekilde yanlış uygulamalara maruz kalan çocuklar duygusal ve davranışsal problemler yaşayabiliyor. Aileler çocuklarını teslim ettikleri yerin takipçisi olsunlar. Video kayıtları istesinler, ani baskınlar yapsınlar ya da çocuklarının hal ve tavırlarında olumsuz değişim gözlemlediklerinde hemen oradan alsınlar.”
AİLELERİN SORMASI GEREKEN SORULAR
İzmir Demokrasi Üniversitesi Eğitim Fakültesi Özel Eğitim Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Emre Ünlü, doğru eğitim kurumunu belirlemek için sorulması gereken soruları şöyle sıraladı:
1) Personelin otizm konusundaki yeterlilikleri neler?
2) Nereden eğitim almışlar ve eğitim düzeyleri ne?
3) Deneyimleri var mı?
4) Uygulanan ya da uygulanacak sistemin bilimsel bir dayanağı var mı?
5) Daha önce denenmiş ve ispatlanmış etkinlikler mi yapılıyor?
6) Eğitimlerin içerikleri şeffaf mı?
7) Değerlendirme sistemi var mı?
8) Eğitimlerin verileceği ortamlar otizmli çocuklar için uygun mu?
9) Kurumun resmi onayı var mı?
